به گزارش آوای ایرانیان، تقویم سریال سازی تلویزیون جدا از آثار هر شبی ، فصلی و ژانرهای مختلفی که در طول سال شبکه های مختلف تلویزیونی و به ویژه مرکز سیما فیلم نسبت به ساخت آثار نمایشی مبادرت دارند دارای مناسبت های ملی ومذهبی است که معمولا مدیران سیما روی آن نظر جدی دارند و معمولا با مراقبت و نگاه رقابتی در ساخت بهترین های شان تلاش دارند تا با در اختیار قرار دادن زمان لازم و حتی بودجه موردنیاز شرایط را طوری مهیا سازند که گروه های سازنده در خلق یک اتفاق ویژه هیچ کم و کسری نداشته باشند.

ماه مبارک رمضان ، عید نوروز، دهه فجر، هفته دفاع مقدس و ماه محرم که تجربه نشان داده است آثار بسیار قوی و ماندگاری در کارنامه رسانه ملی برای این مناسبت ها ساخته شده است و معمولا هر شبکه برای هر یک از این مناسبت ها یک اتفاق ویژه را رونمایی کرده است.

یکی از مناسبت های مهم مذهبی تقویم ما که اتفاقا با نگاه ویژه ای از سوی مدیران و البته مخاطبان دنبال می شود ماه محرم است که معمولا با چند نگاه مختلف سیاست گذاران رسانه ملی والبته برنامه سازان برای تهیه وتولید آثار با فضا و تم این زمان خاص اقدام به ساخت برنامه می کنند .

اگرچه برخی معتقد هستند دهه اول محرم به دلایل حضور مردم در تکایا و مساجد و دسته جات عزاداری فرصت خوبی برای پخش سریال نیست اما با این حال بسیاری هم معتقد هستند حتی در این شبها نیز شرایط پخش سریال مهیا است چرا که جایگاه هنرهای نمایشی در معرفی اتفاقات وحوادث کربلا می تواند در قد و قواره های حضوردر هیات ها و تکایا تاثیرگذار بوده و به این دو اتفاق نگاهی مشترک با هدفی شبیه دارند.

با این مقدمه بلند باید گفت ما در سالهای اخیر آثار درخشانی را در ژانر مذهبی به خصوص بانگاهی ویژه بر قیام کربلا و اتفاقات حواشی آن تولید کرده ایم و بدون تعارف باید گفت آثار ضعیف و کم رمق در این مناسبت خاص آن طور که باید دیده نشده اند و برعکس نمونه هایی چون سریال ماندگار مختارنامه ، سریال شب دهم، سریال یلدا، سریال  مسیر سبز و … اتفاقا با پخش چند باره نیز توانسته اند نظر مخاطب شان را جلب کنند.

اگر به کارنامه سریال سازی در ژانر مذهبی نگاه ویژه داشته باشیم به چند نکته مهم می رسیم که می تواند سر فصل موفقیت در این گونه خاص از فیلمسازی باشد؛

۱- باتوجه به اشراف مخاطب به اتفاق رخ داده معمولا اثری با موفقیت روبرو می شود که نگاهی متفاوت از فیلمساز را به رخداد مشخص به تصویر بکشد.

۲- زاویه نگاه فیلمساز معمولا در خلق یک اتفاق جدید در ژانر مذهبی و به خصوص مذهبی وتاریخی موثر است. برگ برنده بسیاری از آثار چشمگیر و قابل توجه در میان آثار مذهبی نگاه خاص فیلمساز و زاویه ای که متفاوت با دیگران در روایت واقعه است می باشد.

۳- رنگ آمیزی شخصیت ها و طراحی کاراکترهای تاریخی معمولا یکی از نقاط عطف آثار تاریخی محسوب می شوند چرا که با اطلاعاتی که مخاطب از شخصیت های تاریخی دارد نگاه فیلمساز به تراز سیاهی و سفیدی در طراحی کاراکترهای خاکستری و میزان واقع نگری در روابط شخصیت ها بر اساس تعریفی که مخاطب از آنها دارد نکته بسیار اساسی است که گاهی اوقات فیلمسازان آن را مد نظر قرار داده و البته گاهی با غرق شدن در ساخت یک کار مناسبتی این وجه هنری اثر را مد نظر ندارند .

۴- ساختار کار طبیعتا در جذب مخاطب موثر است .

۵- بی شک در کارگردانی یک اثر تاریخی مذهبی جنس قاب بندی ، نوع دکوپاژ و حتی حرکات دوربین می تواند بر باور مخاطب تاثیرگذار باشد.

۶- یکی از نکات مهم در ساخت آثار تاریخی مذهبی توجه ویژه به متریال هایی چون؛

الف- طراحی صحنه

ب- طراحی لباس

ج- طراحی گریم

د- موسیقی

ه_ آکسسوار صحنه (ابراز و وسایل صحنه)

می باشد که معمولا کارگردانی مانند داود میرباقری که از جزء اثر به راحتی عبور نمی کنند با توجه و دقت ویژه روی آیتم های فوق آثار نمونه ای چون امام علی (ع) ، معصومیت از دست رفته، مختارنامه و … را می سازند که برای تلویزیون مانند یک سرمایه ماندگار بوده و سالها با حجم بالایی از مخاطب دنبال می شود.

اگر در معرفی ویژگی های آثار تاریخی مذهبی سرفصل های فوق را جدا ببینیم و سبک و سیاق نگارش و دیالوگ نویسی رادر مرتبه ای دیگر بررسی کنیم به این نکته می‌رسیم که جدا از مراحل تحقیق ومطالعه میدانی، نگارش داستان در روایت سیر قصه  و البته نگاه فیلمساز در ادبیات دیالوگی اثر نکات مهمی است که نمی توان از کنار آن به راحتی گذشت.

با توجه به نوع حوصله و سلیقه مخاطب امروز طبیعی است که دیالوگ نویسی در آثار تاریخی با تکنیک و ویژگی هایی هوشمندانه بایستی اتفاق بیفتد که هم در انتخاب دایره واژگان از زمان قصه فاصله نگیریم و هم مخاطب زمان پخش قصه را از دست ندهیم که این تبحر معمولا در استعداد هر نویسنده ای ملحوظ نیست .

تجربه نشان داده است آثار تاریخی و مذهبی می‌توانند به طرز شگفت انگیزی روی مخاطب تاثیرگذار باشند و جدا از انعکاس و انتقال پیام آن دوره تاریخی به خصوص قیام عاشورا و اتفاقات و رخدادهای مهم این دوره از تاریخ اسلام، ویژگی های آرتیستی و هنری اثر تولید شده نیز قابل بررسی وتحلیل باشد .

طبیعی است که امروز مدیران رسانه ملی با نگاه ویژه ای به مناسبت ها به خصوص ماه محرم و حوادثی که بخش مهمی از تاریخ اسلام را به خود اختصاص داده است بر آن هستند که با تولیدات قوی و موثر در جذب مخاطب امروز که سلیقه ای متفاوت دارد در سالهای آتی از کنداکتور تکراری یکی دو سال گذشته فاصله بگیرند که در این مسیر نکات فوق می تواند پیشنهادات ما برای خلق آثار متمایز با همیشه باشد.

در ذیل بر اساس یک نظرسنجی تعدادی از آثار موفق سالهای اخیر تلویزیون ویژه ایام محرم را معرفی می کنیم.

۱٫ سریال شب دهم

• سال ساخت: ۱۳۸۰
• کارگردان: حسن فتحی
• بازیگران: حسین یاری، کتایون ریاحی، پرویز فلاحی‌پور، محمود پاک‌نیت و رویا تیموریان

سریال «شب دهم» اولین سریال عاشقانه حسن فتحی در بستر یک موقعیت تاریخی بود که با آن توانست یکی از ماندگارترین سریال های محرم و اساسا یکی از به‌یادماندنی‌ترین سریال های تاریخ تلویزیون را خلق کند. حیدر خوش‌مرام عاشق دختری قجری به نام فخرالزمان می‌شود. شرط فخرالزمان برای ازدواج با حیدر این است که او و دوستانش ده شب تعزیه‌ای باشکوه اجرا کنند. اما نکته مهم اینجاست که انجام این کار برای حیدر مشکلات و خطرات زیادی دارد؛ چراکه حکومت عزاداری و برگزاری تعزیه را ممنوع اعلام کرده است.

به هر طریقی که هست حیدر ۹ شب تعزیه را اجرا می‌کند و رفته رفته در طول این شب‌ها از یک لات مست شبگرد به فردی مومن و با سلوک تبدیل می‌شود. در شب دهم، ماموران نظمیه متوجه اجرای تعزیه می‌شوند و یکی از ماموران چون قصد ازدواج با فخرالزمان را دارد، حیدر را روی صحنه اجرای تعزیه به قتل می‌رساند. فتحی بعدها با «مدار صفر درجه» و «شهرزاد» نشان داد استاد روایت داستان‌های عاشقانه تاریخی است و در این زمینه رقیب ندارد.

۲٫ سریال سفر سبز

 

• سال ساخت: ۱۳۸۱
• کارگردان: محمدحسین لطیفی
• بازیگران: پارسا پیروزفر، محمدرضا شریفی‌نیا، امین تارخ، سارا خوئینی‌ها، لادن مستوفی و گوهر خیراندیش

«سفر سبز» یکی از بهترین سریال های محرمی تلویزیون است که کارگردانی آن را مناسبتی‌ساز قهاری چون محمدحسین لطیفی برعهده دارد. «سفر  سبز» داستانی معمایی و رازآلود دارد و چون در ماه محرم پخش می‌شد، بخش‌های پایانی آن با سکانس‌های عزاداری همراه است. این سریال درباره پسر جوانی به نام دنیل وسبرگ است که در آلمان زندگی می‌کند و برادرش چند روز قبل از مرگ، به او می‌گوید که دنیل اصالتا اهل ایران است و توسط پدر و مادرشان از یک خانواده ایرانی به فرزندخواندگی پذیرفته شده است. بدین ترتیب با برملا شدن راز بزرگ زندگی دنیل، او به ایران می‌آید و در مسیر یافتن حقایقی زندگی‌اش با اتفاقات مختلفی رو به رو می‌شود.

۳٫سریال یک تکه زمین

سال ساخت:۱۳۹۱

کارگردان:مهدی کرم پور

بازیگران:داریوش ارجمند​، کوروش تهامی، حمید ابراهیمی، رویا تیموریان،حدیث میرامینی، امیرحسین رستمی، شراره دولت‌آبادی، آتیلا پسیان، نفیسه روشن، عارف لرستانی

حاج حیدر (داریوش ارجمند) از آن نانواهای قدیمی تهران است که هنوز نانش را روی ترازو می‌کشد و دست مشتری می‌دهد. نزد مردم احترام دارد و بزرگ محل است. نظم این زندگی از روزی به هم می‌خورد که او نانوایی التفات (آتیلا پسیانی) را به دلیل تخلف می‌بند.

۴٫ سریال معصومیت از دست رفته

• سال ساخت: ۱۳۸۲
• کارگردان: داوود میرباقری
• بازیگران: امین تارخ، فریبا کوثری، سارا خوئینی‌ها، امین زندگانی، مرضیه برومند و داریوش فرهنگ

سریال «معصومیت از دست رفته» سریال تاریخی دیگری از داوود میرباقری بود که در تعداد قسمت‌های کم برای ایام محرم آماده شده بود و ماجرایی تاریخی را در زمان حضرت علی (ع) نقل می‌کرد. فردی به نام شوذب که از یاران و همراهان همیشگی امام علی (ع) بود، پس از اینکه عاشق زنی یهود و دلفریب به نام حمیرا می‌شد به تدریج مهر علی (ع) را از دل بیرون می‌کرد و به سمت بنی امیه می‌رفت. ماجرای عاشقانه بین شوذب و دو زن با دو مسلک متفاوت به نام‌های ماریا و حمیرا این سریال را به شدت تماشایی کرده بود و نشان از توانمندی میرباقری در خلق درام‌های تاریخی داشت.

۵٫ سریال وفا

• سال ساخت: ۱۳۸۵
• کارگردان: محمدحسین لطیفی
• بازیگران: پوریا پورسرخ، هانیه توسلی، فرهاد قائمیان و فرهاد اصلانی

«وفا» یکی دیگر از بهترین سریال های محرمی تلویزیون است و باز هم کارگردان کسی نیست جز محمدحسین لطیفی! لطیفی پس از موفقیت «سفر سبز»، سراغ درام معمایی پلیسی «وفا» رفت تا در ایام محرم که با نوروز ۸۵ مصادف شده بود، این سریال از شبکه سه سیما پخش شود. پوریا پورسرخ به عنوان نقش اصلی چهره جدیدی برای مخاطبان بود. او نقش ژوبین پناهی را ایفا می‌کرد. یک جاسوس اسرائیلی که در ایران زندانی است و پس از منتقل شدن به بیمارستان روانی، توسط یکی از ماموران خبره موساد ربوده می‌شد. در کنار ماجرای جذاب پلیسی، داستان عاشقانه ژوبین و دختر لبنانی مسلمانی به نام وفا هم از جذابیت‌های دیگر سریال بود.

۶٫ سریال پریدخت

• سال ساخت: ۱۳۸۶
• کارگردان: سامان مقدم
• بازیگران: لیلا حاتمی، علی مصفا، کامبیز دیرباز، شاهرخ استخری و داریوش ارجمند

سریال «پریدخت» پای لیلا حاتمی سخت‌گیر را هشت سال پس از «کیف انگلیسی» دوباره به تلویزیون باز کرد تا به همراه علی مصفا باز هم عاشقانه‌ای دیگر بسازند. سامان مقدم کارگردانی سریال «پریدخت» را بر عهده داشت و این سریال ماجرای زندگی دختر یکی از تاجران ایرانی بود که دو خواستگار متفاوت داشت. یکی از خواستگارانش نادر پسر خان شهر (با بازی علی مصفا) و دیگری نصرت (با بازی کامبیز دیرباز) بود که هر دو عاشق پریدخت بودند و داستان حول محور این سه نفر می‌چرخید. بعد از «پریدخت» لیلا حاتمی دیگر در تلویزیون حاضر نشده است.

۷٫ سریال بانو

• سال ساخت: ۱۳۸۸
• کارگردان: فرید سجادی حسینی
• بازیگران: داریوش ارجمند، سیاوش طهمورث، ساره بیات و فریبا کوثری

سه سال پس از سریال‌های مناسبتی درخشانی که در محرم روی آنتن سیما رفته بودند، مجموعه «بانو» توانست جانی دوباره به کیفیت آثار محرمی بدهد. «بانو» ماجرای زنی به نام ملک خاتون با بازی فریبا کوثری بود که سال‌ها پس از مهاجرتش از یک شهر، دوباره به آنجا بر می‌گشت تا کاری نیمه‌تمام را تمام کند. با جلو رفتن داستان مشخص می‌شد که بیست سال قبل در این شهر ملک خاتون مورد ظلم و ستمی فراموش‌نشدنی قرار گرفته است و حال آمده تا انتقام بگیرد.‌

۸٫ سریال مختارنامه

• سال ساخت: ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۹
• کارگردان: داوود میرباقری
• بازیگران: فریبرز عرب‌نیا، فریبا کوثری، رضا رویگری، ماه‌چهره خلیلی، رضا کیانیان، مهدی فخیم‌زاده و فرهاد اصلانی

سریال مختارنامه یکی از پرهزینه‌ترین و عظیم‌ترین سریال های تلویزیون است. این سریال اساسا برای ماه محرم ساخته نشده و صرفا محور اصلی قصه‌اش، روایت فراز و فرودهای زندگی مختار ثقفی در برهه‌های مهم عمرش است. ماجرا از آنجایی آغاز می‌شود که عموی مختار او را نزد خود می‌خواند تا مختار از امام حسن مجتبی (ع) محافظت کند.

بعد از مسموم شدن امام حسن (ع) توسط همسرش، داستان سریال با یک پرش زمانی به دوران خلافت یزید و واقعه عاشورا می‌پردازد و در قسمت‌های پایانی سریال ماجرای قیام مختار علیه سپاهیان یزید به خونخواهی از امام حسین (ع) روایت می‌شود. این سریال آنقدر در ماه محرم و در ایام عزاداری پخش شده است که می‌توان آن را جزو بهترین سریال های ماه محرم محسوب کرد. در این مقاله نیز می‌توانید ۲۳ نکته جالب درباره سریال مختارنامه را بخوانید.

۹٫ سریال یلدا

• سال ساخت: ۱۳۹۱
• کارگردان: بیژن میرباقری
• بازیگران: محمدرضا شریفی‌نیا، فریبا کوثری، الهام پاوه‌نژاد، حمیدرضا آذرنگ و سید مهرداد ضیایی

«یلدا» ماجرای مردی مومن و زاهد به نام حاج محمدعلی زاهدی است که سال‌هاست به برگزاری تعزیه و مداحی در شهرستان بسطام می‌پردازد و این سنت را در این شهرستان زنده نگه داشته است. او در روزهای پایانی عمرش حس می‌کند که از درون دچار آشفتگی و پریشانی است و حال روحی خوبی ندارد، به همین دلیل حس می‌کند عامل این ناراحتی ریشه در گذشته دارد و برای همین به جست و جو در گذشته خود می‌پردازد تا اینکه از اتفاقات مهمی پرده برداشته می‌شود.

۱۰٫ سریال پرده‌نشین

• سال ساخت: ۱۳۹۳
• کارگردان: بهروز شعیبی
• بازیگران: ویشکا آسایش، حامد کمیلی، سارا بهرامی، فرهاد آئیش، آتیلا پسیانی، سارا رسول زاده و محسن کیایی

بهروز شعیبی که فیلم‌های درجه یکی چون «دهلیز» و «سیانور» را کارگردانی کرده است و سابقه بازیگری در آثاری چون «گمگشته»، «مهرآباد»، «تنهایی لیلا» و «گیله‌وا» را هم در کارنامه دارد، در اولین سریال تلویزیونی خود در مقام کارگردان، سریال «پرده‌نشین» را با تعدادی از بازیگران مطرح سینما و تلویزیون روی آنتن برد و بعد از مدت‌ها یک سریال موفق محرمی را به نام خود ثبت کرد. داستان این سریال درباره دختری به نام هدی است که برای گرفتن ارث پدری با مشکلات و گرفتاری‌های مختلفی رو به رو است و هر چه جلوتر می‌رود، اتفاقات بیشتری گریبان او را می‌گیرد.