به گزارش آوای ایرانیان دومین نشست پژوهشی شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران با حضور محمدعلی مرآتی (دبیر جشنواره) و سعید کاظم زاده (پژوهشگر حوزه موسیقی‌شناسی قومی) برگزار شد.

در این نشست سعید کاظم زاده (پژوهشگر حوزه موسیقی‌شناسی قومی) به ارائه چکیده‌ای از پژوهش خود درباره موسیقی شهر قم پرداخت و با تاکید بر اینکه از لحاظ تاریخی ذات موسیقی، مذهبی است، گفت: آنچه که امروز در قم به عنوان موسیقی مذهبی و آیینی مطرح است که موسیقی اعیاد و مناسبت‌های اسلامی بر اساس روایات شیعه، موسیقی زورخانه‌ای و مناسبتی، نقاره زنی و چاووشی خوانی و آواهای قالیبافی را شامل می‌شود.

وی افزود: منظور از موسیقی اعیاد و مناسبت‌های اسلامی بر اساس روایات شیعه موسیقی‌هایی است که به مناسبت‌های تاسوعا و عاشورا، سفره‌های نذری، اعیاد ماه‌های قمری، غبارروبی حرم حضرت معصومه(س)، ایام دهه کرامت و سالروز ورود حضرت معصومه(س) به قم نواخته اجرا می‌شود.

این پژوهشگر حوزه موسیقی‌شناسی قومی عنوان کرد: پایه اصلی موسیقی مذهبی قم موسیقی دستگاهی است که شامل ۷ دستگاه و ۵ آواز است اما به نوعی می‌توان گفت که این موسیقی تلفیقی است از دو موسیقی دستگاهی و نواحی چراکه در این موسیقی آواهای نواحی نیز بسیار به گوش می‌رسد.

کاظم‌زاده همچنین به بیان توضیحاتی درباره موسیقی زورخانه‌ای پرداخت و گفت: زورخانه دارای ۲ بخش است که بخش اول آن ورزشی است که در گود زورخانه اتفاق می‌افتد و بخش دوم آن بخش موسیقایی یا در واقع همان ارکستر زورخانه‌ای است که شخصی بنام مرشد با دو ساز «ضرب» و «زنگ» آن را رهبری می‌کند. موسیقی زورخانه‌ای که نوعی موسیقی اخلاق‌گرا محسوب می‌شود، از لحظه ورود فرد به محل زورخانه تا لحظه خروج او دارای کارکرد است و اساس شعری که مرشد می‌خواند نیز تقویت روحیه سلحشوری در افراد در گود است. از طرفی این موسیقی با وجود آنکه اساس اصلی آن را موسیقی دستگاهی تشکیل می‌دهد، تلفیقی از موسیقی کلاسیک و دستگاهی با موسیقی اقوام و نواحی محسوب می‌شود.

در ادامه این نشست، امیر فردی (مرشد زورخانه و مسئول هیئت ورزش‌های زورخانه‌ای قم) با بیان اینکه «هنر مرشدی به صورت سینه به سینه از پیشکسوتان منتقل شده است»، تاکید کرد: مرشد علاوه بر فراگیری ورزش زورخانه‌ای باید نوازنده‌ای چیره دست باشد تا بتواند با ضرب و صدای آواز خود باعث تحرک بیشتر ورزشکاران زورخانه شود.

وی ادامه داد: مرشدها مانند تمام خواننده‌ها می‌توانند هر متنی را خوانندگی کنند اما از گذشته ثناخوانی، رزمی ژ‌خوانی، مناسبت‌خوانی و بزم‌خوانی در زورخانه‌ها رواج داشته است. با توجه به آنکه کار اصلی زورخانه با آمادگی‌های رزمی و جنگی بازمی‌گردد، می‌توان گفت که مرشد به نوعی فرمانده این لشکر بوده و زنگ زورخانه کوس میدان جنگ و زنگ خبر بوده است.

این نوازنده موسیقی زورخانه‌ای با اشاره به توانمندی‌های مرشدها در اجرای موسیقی دستگاهی و نواحی، عنوان کرد: شاهنامه خوانی که عمدتا در زورخانه‌ها رواج دارد در قالب موسیقی دستگاهی اجرا می‌شود اما رگه‌هایی از موسیقی نواحی نیز در موسیقی زورخانه‌ای وجود دارد.

بخش منطقه ای شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، در دو بخش «نشست‌های پژوهشی» و «اجراهای صحنه‌ای» به دبیری محمدعلی مرآتی و در یک گستره ملی به‌ همت دفترموسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد استان‌های سراسر کشور به‌صورت غیررقابتی، طی روزهای ششم الی بیست و سوم تیر ماه به میزبانی ۵ استان گلستان(۶ الی ۸ تیر)، چهارمحال و بختیاری(۱۰ تا ۱۲ تیر)، آذربایجان شرقی(۱۴ تا ۱۶ تیر)، کرمانشاه(۱۷ تا ۱۹ تیر) و کرمان (۲۱ تا ۲۳ تیر) در حال برگزاری است.