آوای ایرانیان: کپی غیر مجاز آثار موسیقی سالهاست بلای جان هنرمندان این عرصه شده و طبق اعلام آمارهای رسمی گردش مالی موسیقی کاهش ۱۰ میلیاردی را نشان می‌دهد.

به گزارش آوای ایرانیان، هنوز یک سال از تشکیل کمپینی با عنوان «من از موسیقی حمایت می‌کنم» بین هنرمندان موسیقی نگذشته، اما همچنان شاهد انتشار غیرقانونی آثار موسیقی در بعضی سایت‌ها هستیم. این کمپین با نوشته‌ای از کیهان کلهر، آهنگساز و نوازنده سر‌شناس کمانچه و با حمایت تعداد قابل‌توجهی از اهالی موسیقی، بهمن‌ماه سال گذشته فعالیت خود را رسما شروع کرد. کلهر نوشته بود: «برای اینکه موسیقی قدرت و قوت بگیرد، در راه بهبود و پیشرفتی واقعی، مستقل باشد و بتواند روی پای خودش بایستد، نخستین قدم این است که چرخه مالیِ سالم و کارآمد در موسیقی کشور فراهم شود.»

بعد‌ها حمید عسگری، خواننده مطرح پاپ هم اعلام کرد با ادامه روند فعلی، شرکت‌های موسیقی از بین خواهند رفت و بیشترین تاثیر این اتفاق بر روی جوانان با استعداد است. او از همه خواهش کرده بود آثار موسیقی را «غیر مجاز» کپی نکنند. اما انگار این صحبت‌ها راهی از پیش نمی‌برند.

سال‌هاست که صنعت موسیقی و هنرمندان به دلیل کپی آثار موسیقیشان و همینطور تکثیر غیرقانونی آن‌ها در اینترنت، ضربه‌های جبران ناپذیری می‌خورند. بسیاری از سایت‌هایی که برای افزایش بازدیدشان، آلبوم‌های موسیقی را به صورت غیرقانونی منتشر می‌کنند، فیل‌تر شده‌اند اما همچنان هستند سایت‌هایی که از هر طرفی سر برمی‌آورند و دست به چنین کاری می‌زنند. وقتی به یکباره در اواسط دهه هشتاد تعداد خواننده‌های پاپ و بعد از آن کلاسیک ایرانی زیاد شد، کپی آثار موسیقی هم افزایش پیدا کرد.

علیرضا مشایخی هنرمند پیشکسوت عرصه موسیقی که او را از نخستین آهنگسازان مدرن ایرانی می‌دانند، گفته است: به‌طور کلی، همه می‌دانند که قوانین مملکت ما کوچک‌ترین توجهی به حقوق مولف ندارد، بنابراین تمام موضوعاتی که به نحوی به تالیف و حقوق مربوط به آن برمی‌گردد در یک حوزه دست نیافتنی معلق مانده است. روشن است تا زمانی که قوانین مولف و حق کپی رایت در عرصه موسیقی به رسمیت شناخته نشود این مشکلات به قوت خود باقی است و نمی‌توان جز می‌سر کردن این کار، راه حل دیگری برگزید.

گردش مالی ۶ میلیارد تومانی

سال ۸۵ مقامات مسئول اعلام کردند گردش مالی در موسیقی چیزی در حدود ۱۶ میلیارد تومان است. این رقم در حالی منتشر شده که فعالان این حوزه معتقد بودند آمار دقیقی از میزان گردش مالی وجود ندارد چون بخش اعظم مصرف در این حوزه به صورت قاچاق و غیرقانونی انجام می‌شود. ۶ سال بعد از آن و در سال ۹۱، آمار دیگری منتشر شد با این مضمون که گردش مالی در موسیقی در حدود ۶ میلیارد تومان است. این یعنی با ۱۰ میلیارد تومان کاهش روبه رو هستیم آنهم به دلیل کپی‌های غیرقانونی. از طرف دیگر در ‌‌نهایت تاسف بخش اعظمی از گردش مالی موسیقی در بخش غیرمجاز آن وجود دارد. در اینجا کمبود یک حمایت همه جانبه از هنرمندان برای رعایت قانون کپی رایت، شدیدا احساس می‌شود. از طرفی باید بودجه‌ای وجود داشته باشد برای حمایت از هنرمندان موسیقی که چنین بودجه‌ای وجود ندارد.

همه آلبوم‌ها سریع کپی می‌شوند

مدیر نشر ماهور اواخر سال گذشته درباره فروش آثار موسیقی مصاحبه‌ای انجام داد و گفت: متاسفانه وقتی درباره آلبوم‌های پرفروش صحبت می‌کنیم، برخی فکر می‌کنند نشرهای موسیقی چه فروش عجیبی دارند درحالی که گا‌ها فروش آلبوم‌ها به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد. متاسفانه در جامعه دزدی باب شده است و یک آلبوم موسیقی به راحتی کپی می‌شود.

رامین صدیقی مدیر نشر هرمس هم گفته بود: نشر آلبوم‌های موسیقی همیشه رو به افول بوده و البته تنها مربوط به ایران هم نیست بلکه این مسئله در دنیا به پدیده‌ای بیمارگونه تبدیل شده است. متاسفانه نشر آلبوم موسیقی هیچ توجیه اقتصادی ندارد و شرایط این بازار اصلا مناسب نیست.

از طرفی حسن ریاحی، چهره ماندگار موسیقی که دبیر جشنواره موسیقی فجر نیز هست، می‌گوید: این روز‌ها موسیقی در هیچ کجای دنیا از وضعیت چندان خوبی برخوردار نیست. ولی نکته مهم این است که در کشورهای دیگر قانون کپی‌رایت خیلی مهم است و آن‌ها رعایت می‌کنند و اگر کسی از آن تخطی کند حتما مجازات می‌شود. ولی در ایران خیلی از این دست مسایل که تجاوز به قانون کپی رایت است، اتفاق می‌افتد که به ضرر هنرمندان تمام می‌شود.

میثم ابراهیمی، خواننده پاپ که تیتراژ سریال «دردسرهای عظیم ۲» را خوانده بود، درباره فروش آلبوم‌ها می‌گوید: فروش آلبوم‌های موسیقی نسبت به سال‌های گذشته رفته‌رفته کم می‌شود. حدود ۸ سال پیش بازار خوبی در حوزه موسیقی برقرار بود چون دسترسی مردم به اینترنت خیلی کمتر بود و امکان کپی از آثار به شکل امروزی وجود نداشت؛ برای همین مردم به خرید نسخه اصلی آثار روی می‌آوردند. امروزه در حوزه بازار موسیقی، شرکت‌های نشر و پخش موسیقی ریسک انتشار آلبوم‌ها را با تیراژ بالا نمی‌پذیرند، به شکلی که در گذشته تیراژ معمول یک آلبوم بین ۴۰۰ هزار تا ۶۰۰ هزار نسخه بود اما در حال حاضر سقف تولید یک اثر موسیقی از ۲۰۰ هزار نسخه تجاوز نمی‌کند. متاسفانه تمایل برای خرید اصل آلبوم کم شده است. بعد از گذشت یک تا ۲ ساعت از انتشار آلبوم، به صورت رایگان روی اینترنت قرار می‌گیرد.

لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری

در سال ۱۳۹۰ پیش‌نویس لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت به مجلس تقدیم شد. به گفته محسن‌زاده، مدیرکل دفتر حقوقی و مالکیت معنوی، لایحه جامع حمایت از حقوق مالیکت ادبی هنری و حقوق مرتبط، تلاشی برای انطباق قوانین مالکیت فکری در ایران با استاندارهای بین‌المللی و بومی‌سازی آن‌ها بوده است. در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که در سال ۸۳ تصویب شد، در بند (الف) ماده ۴۵ به «طراحی و استقرار کامل نظام جامع حقوق مالکیت معنوی، ملی و بین‌المللی و پیش‌بینی ساختارهای اجرایی لازم» و در بند (ز) ماده ۱۳۰ «پایه‎گذاری و تضمین بنیادهای حقوق مالکیت… معنوی در قلمرو قضائی» اشاره شده است. بر این اساس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ توسط سید حسن شبیری زنجانی پیش نویسی ۸۶ ماده‌ای را آماده می‌کند. سپس طی سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ در کارگروه نظام حقوقی و مالکیت فکری دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی نسخه دوم پیش‌نویس را در ۱۸۰ ماده تهیه کرد.

در سال ۱۳۹۲ معاون وزارت دادگستری اعلام کرد بررسی لایحه با حدود ۱۳۰ ماده در کمیسیون لوایح دولت دهم به پایان می‌رسد و پس از تایید و تصویب نهایی در هیات دولت به مجلس ارسال می‌شود. اما این اتفاق نیفتاد.

این روند در دولت یازدهم هم پیگیری و لایحه به کمیسیون فرهنگی مجلس تقدیم شده؛ اما هنوز خبر خاصی از سرنوشت این لایحه در دست نیست!