به گزارش آوای ایرانیان، سربرآوردن و قدرت گرفتن سینماهای آنلاین از تبعات رشد روزافزون اینترنت در سراسر جهان است و وضعیت ساخت، پخش و عرضه فیلم‌های سینمایی را تغییر داده است. حالا بسیاری از سینماگران و طرفداران هنر هفتم می‌خواهند بدانند سینما در آینده به چه سمت و سویی خواهد رفت و آیا این سینماهای آنلاین قواعد بازی را به طور کامل تغییر خواهند داد.

انقلاب رسانه‌ای «نتفلیکس»

با آمدن گوشی‌های هوشمند وضعیت بسیاری از مشاغل در دنیا تغییر کرد. دنیای هنر نیز از این تغییرات بی‌بهره نبود و گجت‌های هوشمند تاثیرشان را روی این حوزه هم گذاشتند. حالا هر کسی با داشتن یک گوشی هوشمند و اینترنت می‌تواند فیلم‌های سینمایی را در هر زمان و مکانی که بخواهد به راحتی ببیند. همین سهل‌الوصول بودن عاملی شده تا خیلی‌ها نشستن در خانه و فیلم دیدن را به رفتن به سینما ترجیح دهند. مدیران نتفلیکس معتقدند این غول هنری رسانه‌ای نوظهور که همه را غافلگیر کرده اهمیت پیشرفت در حوزه رسانه و ارتباطات را به خوبی به نمایش گذاشته است. این شرکت در میان بی‌توجهی نامداران عرصه تلویزیون و کانال‌های تلویزیونی پرمخاطب به روش‌های نوین انتقال اطلاعات و جذب مخاطب امروز به عنوان تهدیدی برای تولیدکنندگان سنتی محتوای ویدئویی تبدیل شده است، به‌طوری‌که بسیاری از کانال‌های سنتی انتقال محتوا که شناخته‌شده‌ترین آنها، کانال‌های تلویزیونی هستند، از رشد چشمگیر نتفلیکس اظهار نگرانی می‌کنند. مدیران این شرکت خیلی زود به ایده «تماشای فیلم و سریال، هر زمان و هر جایی که اراده کنید» جامه عمل پوشاندند تا رفتن به سینما از دایره فعالیت‌های بسیاری از افراد خارج شود. داستان نتفلیکس از کجا شروع شد؟ این شرکت در سال ۱۹۹۸ در امریکا بنیانگذاری شد و آن زمان کسی تصوری از آینده این شرکت نداشت. نتفلیکس در اولین فاز فعالیتش، اقدام به کرایه دی‌وی‌دی از فیلم‌های مختلف کرد، کمی بعد از آن شروع به تولید محصولات و فیلم‌های مختلف نمود و در نهایت، پای خود را به کشورهای مختلف باز کرد.

پس از سال ۲۰۰۷ که اولین نسل گوشی‌های هوشمند پا به میدان گذاشت، دایره نفوذ نتفلیکس در بین مردم دنیا بیشتر شد. با مرور زمان این شرکت شروع به خدمات دیجیتالی در سراسر دنیا کرد و در سال ۲۰۱۱، ۲۶ میلیون مشترک در جهان داشت. نتفلیکس همزمان با رشد گوشی‌های هوشمند به رشد برنامه‌ها و جذب مخاطبانش ادامه داد. سرعت در این روند به گونه‌ای پیش رفت که نتفلیکس در سال ۲۰۱۷ در بیش از ۱۹۰ کشور مجری فعالیت‌های رسانه‌ای شد و در حال حاضر ۲۱۰ میلیون کاربر در سطح جهان دارد. این شرکت در حال تغییر ذائقه علاقه‌مندان و طرفداران سینماست. طبق سیاست‌های «نتفلیکس» فیلم‌های این کمپانی یا تنها به صورت آنلاین (بدون اکران در سینماها) عرضه می‌شوند یا باید به طور همزمان در سینماها و وب‌سایت این شبکه در اختیار مخاطبان قرار گیرند. این به معنای یک انقلاب تازه در صنعت سینماست که سالن‌های سینما را کنار می‌زند و مردم را پای مانیتور و گوشی‌های هوشمند به تماشای فیلم و سریال می‌نشاند. قدرت گرفتن رسانه‌های آنلاین یا همان VOD به چالش اصلی فیلمسازان تبدیل شده است. هنوز برخی فیلمسازان در برابر طوفان نتفلیکس مقاومت می‌کنند و می‌خواهند سینما جایگاه سنتی‌اش را داشته باشد ولی مشخص نیست که تا چه زمانی توان مقاومت در برابر این طوفان را دارند.

اسپیلبرگ و جدال با نتفلیکس

در میان کارگردانان سرشناس دنیا استیون اسپیلبرگ جزو اولین نفراتی بود که به نفوذ رسانه‌های آنلاین و نتفلیکس واکنش نشان داد. اسپیلبرگ که مدیریت کنونی شاخه کارگردانان اسکار را بر عهده دارد گفته بود قصد دارد تغییراتی در قوانین مشمولیت انجام دهد که طبق آن فیلم‌های پخش آنلاین قادر به رقابت در مراسم اسکار نباشند. پس از برگزاری اسکار ۲۰۱۹ و اعطای سه جایزه به فیلم «روما» از محصولات نتفلیکس، «استیون اسپیلبرگ» با انتقاد از حضور و رقابت محصولات این کمپانی در جوایز سینمایی عنوان کرد: زمانی که شما به فرمت تلویزیونی متعهد هستید، ساخته‌های شما فیلم تلویزیونی هستند، بنابراین شایسته دریافت جایزه اِمی هستند و نه اسکار و معتقدم فیلم‌هایی هستند که تنها برای کمتر از یک هفته در چند سالن روی پرده می‌روند، بنابراین صلاحیت لازم برای رقابت در جوایز آکادمی اسکار را ندارند.

گفته‌های این کارگردان به مذاق استودیوهای هالیوودی نیز خوش آمد و آن‌ها به مبارزه علیه تلاش‌های اسپیلبرگ پیوستند چراکه نتفلیکس بر کار استودیوهای هالیوودی تاثیر گذاشته و بسیاری از کارگردان‌های سرشناس فیلم‌هایشان را با این شرکت تولید می‌کنند. نتفلیکس که کار خود را با ساخت سریال‌های پرطرفدار از جمله «خانه پوشالی» و «برکینگ بد» آغاز کرد، حالا حق پخش بسیاری از مهم‌ترین آثار روز سینمای جهان را در اختیار می‌گیرد و با فیلمسازان بزرگی همکاری می‌کند. دامنه حاشیه‌های نتفلیکس به جشنواره کن نیز رسید. جشنواره کن در سال ۲۰۱۹ برای دومین سال پیاپی هیچ یک از آثار این غول رسانه‌ای را در جشنواره نمایش نداد تا همچنان بر سیاست‌هایش پافشاری کند. این تصمیم مدیران جشنواره «کن» سبب شد تا آن‌ها شانس نمایش فیلم «مرد ایرلندی» به کارگردانی «مارتین اسکورسیزی» و چند فیلم مهم دیگر را از دست بدهند. کن در سال گذشته میلادی نیز به دلیل توافق نکردن با نتفلیکس فرصت نمایش فیلم‌هایی، چون «روما»، «سوگلی»، «نخستین انسان» و «ستاره‌ای متولد شده است» را از دست داد.

تأثیر بر سینمای ایران

چند روز پیش آمار پایین فروش فیلم‌ها در روز ملی سینما واکنش سینماداران را برانگیخت. جمعی از مدیران پردیس‌های سینمایی در بیانیه‌ای از «ادامه رکود و افت فاحش فروش سینمای ایران که باعث فرار سرمایه‌گذاران ساخت سینماها و توقف فعالیت پردیس‌های سینمایی ایران و تعطیلی آنان خواهد شد» ابراز نگرانی کردند. اگر از کیفیت پایین فیلم‌های اکران شده در تابستان امسال صرف‌نظر کنیم باید نکته مهم دیگری را در فروش پایین فیلم‌ها لحاظ کنیم. سینمای ایران نیز همچون سینمای جهان از پیشرفت در حوزه‌های ارتباطی بی‌نصیب نبوده و گسترش و پیشرفت در این حوزه تاثیر مستقیمی در سینمای ایران گذاشته است. با بالا رفتن قیمت بلیت سینما، رفتن به سینما در شرایط اقتصادی حال حاضر برای بسیاری از خانواده‌ها گران تمام خواهد شد، پس بسیاری از خانواده‌ها با داشتن اینترنت پرسرعت به راحتی می‌توانند فیلم‌های مورد علاقه‌شان را با کمی تأخیر به صورت آنلاین مشاهده کنند. آمار، استقبال خانواده‌ها از رسانه‌های آنلاین را نشان می‌دهد. فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» پس از عرضه در شبکه نمایش خانگی و رسانه‌های آنلاین با عبور از میزان تماشای ۲۳میلیون دقیقه در چهار روز، رکورد جدیدی را از خود به جا گذاشت.

به نظر می‌رسد بخشی از سینمای ایران همچون دیگر کشورهای جهان در انحصار رسانه‌های آنلاین قرار بگیرد و آن‌ها قاعده سنتی پخش و اکران را تغییر بدهند. سینماداران و فیلمسازان از همین حالا باید خودشان را آماده تغییر سیستم پخش و فروش فیلم‌های سینمایی بکنند و در صورت تعلل خیلی زود رقابت را به این سرویس‌ها خواهند باخت. این جدالی است که در سرتاسر جهان شروع شده و راه برای فرار از آن وجود ندارد. نزول کیفیت فیلم‌های سینمایی نیز از سویی دیگر سینمای صنعتی نشده ایران را تهدید می‌کند.

منبع: روزنامه جوان