این گزارش روایتی عینی است از آنچه در این ۴۰ ساعت گذشت.

پنج‌شنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹

ساعت از چهار بعدازظهر گذشته که انتشار خبری فوری ایران را به شوک فرو می‌برد «محمدرضا شجریان درگذشت». پیش از این نیز خبرهایی از درگذشت استاد آواز ایران منتشر و تکذیب شده بود و دوستاران او انتظار تکذیبی دیگر را می‌کشیدند، اما این‌بار تکذیبی در کار نبود و همایون شجریان، فرزند محمدرضا شجریان، با انتشار تصویری سیاه درگذشت پدرش را تأیید کرد و نوشت «خاک پای مردم ایران به دیدار معشوق پرواز کرد».

با انتشار خبر درگذشت محمدرضا شجریان بسیاری از رسانه‌ها و شبکه‌های خبری با قطع برنامه‌های عادی خود به پوشش اخبار درگذشت این استاد بزرگ موسیقی و آواز ایران می‌پردازند. شبکه‌های اجتماعی مملوء از تصاویر، فیلم‌ها و آهنگ‌های این هنرمند برجسته موسیقی می‌شود و هرکس به نحوی غم و اندوه خود از این اتفاق ناگوار را ابراز می‌کند. در این میان جمع کثیری از دوستاران این هنرمند در تهران خود را به روبه‌روی بیمارستان جم -محل بستری استاد شجریان- می‌رسانند و بی‌توجه به شیوه‌نامه بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی -در شرایطی که بیماری کرونا در کشور در حال اوج‌گیری است- با تجمع در مقابل بیمارستان با همخوانی آوازهای شجریان در سوگ فراغ او به عزاداری می‌پردازند.

در این میان خبرهای ضد و نقیضی از محل خاکسپاری استاد شجریان و وصیت او برای دفنش در زادگاهش منتشر می‌شود. در این خصوص جعفر مروارید، مدیر کل وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، به ایسنا می‌گوید «در رابطه با نحوه پیاده‌سازی مقدمات انتقال پیکر استاد شجریان به مشهد و تدفین ایشان در حال هماهنگی با تهران هستیم». همچنین ساعتی بعد محمدرضا کلائی، شهردار وقت مشهد، با انتشار یادداشتی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام از خاکسپاری پیکر محمدرضا شجریان در توس خبر می‌دهد.

زمان خاکسپاری استاد آواز ایران نیز موضوع دیگری است که مدام خبرهای متناقضی درباره آن منتشر می‌شود؛ از صبح تا ظهر و از ظهر تا عصر جمعه. مشخص نیست اهالی خراسان چه زمانی باید به بدرقه استاد محمدرضا شجریان بروند. «سحرگاه» آخرین زمانی است که در پست اینستاگرام شبانگاهی همایون شجریان اعلام می‌شود.

جمعه ۱۸ مهر ۱۳۹۹

پس از گذران شبی پرهیاهو، سحرگاه در تهران پیکر محمدرضا شجریان که برای انجام غسل و اقامه نماز میت به بهشت زهرا منتقل شده با حضور خانواده، برخی مسئولان و جمعی از دوستان و دوستارانش تشییع می‌شود. در مشهد، اما عده‌ای از مردم از سحرگاه خود را مقابل آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی رسانده‌ و در برابر دَرهای بسته آن تجمع کرده‌اند. رفته‌رفته بر میزان جمعیت افزوده می‌شود. جمعیت با همخوانی قطعات معروف استاد آواز ایران به عزاداری می‌پردازند. با این حال مشخص نیست پیکر محمدرضا شجریان چه زمانی به مشهد می‌سد و مراسم خاکسپاری چه ساعتی و به چه صورتی برگزار می‌شود.

ساعت ۷.۳۰ ویدئویی از همایون شجریان در بهشت زهرا منتشر می‌شود که آن اعلام می‌کند که پیکر پدر به فرودگاه منتقل شده تا به مشهد برود و فردا، شنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۹، تشییع شود. با این وجود همچنان زمان دقیق برگزاری مراسم خاکسپاری خسرو آواز ایران اعلام نمی‌شود تا بازار شایعات داغ شود. این موضوع باعث افزایش حضور جمعیت در مقابل آرامگاه فروسی می‌شود؛ جمعیتی اندوهگین که نگرانند مبادا پیکر محمدرضا شجریان بدون حضور آنان به خاک سپرده شود.

در این میان سید مسعود ریاضی، عضو وقت شورای اسلامی شهر مشهد در گفت‌وگو با ایسنا از انتقال پیکر استاد به مشهد خبر می‌دهد. همچنین جعفر مروارید، مدیرکل وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی به ایسنا می‌گوید «درباره برگزاری مراسم منتظر رسیدنِ خانواده مرحوم استاد شجریان هستیم. به محض رسیدن آقای همایون شجریان و خانواده‌شان به مشهد جلسه‌ای را در این‌باره برگزار کرده و جزییات را اطلاع‌رسانی خواهیم کرد».

تجمع جمعیت در مقابل آرامگاه فردوسی و خطر انتقال ویروس کرونا موضوع دیگری است که مردم عزادار از یاد برده، اما مسئولان بهداشتی نسبت به آن هشدار می‌دهد. در این خصوص حمیدرضا رحیمی، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگویی با ایسنا بر لزوم فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک تأکید می‌کند و از دوست‌داران مرحوم شجریان که در مقابل آرامگاه فردوسی تجمع کرده‌اند می‌خواهد ابراز ارادت خود را به قرائت فاتحه‌ای خلاصه کنند به منازل خود بازگردند.

ساعت ۱۳ است. با وجود اعلام خانواده شجریان مبنی بر خاکسپاری پدر در روز شنبه هزاران نفر در برابر آرامگاه فرودسی در انتظار ورود پیکر محمدرضا شجریان هستند. با این حال محمدرضا محمدی، معاون هنری وقت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی به میان جمعیت آمده با اعلام آن موضوع که خانواده استاد شجریان هنوز به مشهد نرسیده‌اند به مردم اطمینان می‌دهد مراسم خاکسپاری استاد شجریان بدون حضور مردم برگزار نخواهد شد و از جمعیت می‌خواهد محل را ترک کرده و منتظر اعلام برنامه برگزاری مراسم خاکسپاری از سوی رسانه‌ها بمانند.

با وجود این‌که انبوه جمعیت پس از ساعت‌ها حضور در جلوخان آرامگاه فردوسی محل را ترک می‌کنند، عده‌ای در مقابل آرامگاه فردوسی می‌مانند و حتی تصاویری از افرادی منتشر می‌شود که شب را در خودروهای خود در مقابل آرامگاه سحر کرده‌اند.

شنبه ۱۹ مهر ماه ۱۳۹۹

مشهد آماده خاکسپاری خسرو آواز ایران است. مسیر ورودی شهر توس به تصاویری از محمدرضا شجریان با عنوان «وداع با نغمه‌خوان ربنا» مزین شده و در جلوخان آرامگاه فردوسی تصاویر مختلفی از استاد شجریان نصب شده است. از بلندگوهای محوطه آوازهای وی پخش می‌شود و مانیتورهایی که به منظور پخش مستقیم مراسم تعبیه شده‌اند تصاویر استاد را به نمایش می‌گذارند.

دوستداران استاد که از دیروز در انتظار ورود پیکر محمدرضا شجریان و خاکسپاری وی در جوار آرامگاه فردوسی‌اند ساعت‌ها پیش از آغاز رسمی مراسم خاکسپاری در جلوخان آرامگاه فردوسی حضور پیدا کرده‌اند. حضور پررنگ مردم و شیوع ویروس کرونا برگزاری این مراسم را پیچیده کرده است. بر این اساس مراسم تشییع و خاکسپاری در دو قسمت داخل و خارج از محوطه آرامگاه برگزار می‌شود. خانواده و دوستان محمدرضا شجریان در فضای داخلی آرامگاه فردوسی به سوگ نشسته و استاد آواز ایران به خاک می‌سپارند و دوستداران استاد نیز در فضای باز جلوخان آرامگاه فردوسی مراسم را دنبال کرده و به عزاداری می‌پردازند.

۴۰ ساعت پس از درگذشت محمدرضا شجریان، مراسم خاکسپاری از ساعت ۸ صبح آغاز می‌شود و پیکر مرحوم در ساعت ۹ صبح و دقایقی پس از حضور خانواده و دوستداران وی به آرامگاه منتقل می‌شود. خانواده شجریان با همخوانی تصنیف «مرغ سحر» برای آخرین بار با پدر وداع می‌کنند تا پیکر این هنرمند برجسته موسیقی و آواز ایران بر دوش خانواده و دوستان در آرامگاه ابدی خود در کنار موزه آرامگاه فردوسی مشهد به خاک سپرده شود.