به گزارش آوای ایرانیان به نقل از هالیوود ریپورتر، کلید، نمادی تاریخی است که مردم فلسطین از سال ۱۹۴۸ تا امروز از آن برای نشان دادن دیاسپورای خود استفاده کردند و در عین حال «کلید» عنوان فیلم کوتاهی است که راکان مایاسی در بیست و نهمین جشنواره «مدفیلم» به نمایش درآورد.

فیلم کوتاه درام مایاسی که در ژانر تهاجم به خانه ساخته شده با اقتباس از داستان کوتاهی از انور حامد شکل گرفته است و در باره خانواده‌ای اسراییلی است که از صدای مرموز و آزاردهنده‌ای رنج می‌برند. به آرامی برای مخاطب روشن می‌شود که این صدا، صدای کلید در قفل است. انگار یکی که کلید خانه را دارد، می‌خواهد از بیرون وارد خانه شود. این یک استعاره سیاسی واضح است، به ویژه برای کسانی مانند کارگردان مایاسی که همچون بیش از ۷ میلیون فلسطینی در تبعید به سر می‌برند.

مایاسی با هالیوود ریپورتر درباره فیلم «کلید» و نقش سینمای فلسطین در پی جنگی که از ۷ اکتبر آغاز شد و غزه را به نابودی کشاند، صحبت کرده است.

در این مصاحبه می‌خوانید:

در فیلم «کلید»، شما از دید یک کارگردان فلسطینی فیلم ساخته‌اید اما شخصیت‌ها اسراییلی هستند. این انتخاب دیدگاه از کجا آمده است؟

شخصیت‌هایی که به صدا واکنش نشان می دهند اسراییلی هستند، اما قهرمان اصلی نامرئی است؛ قهرمان اصلی صدای پشت در است، صدای کلید در قفل: حق فلسطینی‌ها برای بازگشت به خانه. من از این جنبه از داستان بسیار الهام گرفتم زیرا عناصر آن وسیله‌ای برای بازی با صدا و تصویر هستند.

فیلم کوتاه شما بر اساس داستان کوتاهی به همین نام از انور حامد ساخته شده است. چه چیزی شما را به این موضوع جلب کرد؟

من داشتم روی یک داستان کوتاه علمی تخیلی کار می‌کردم که با این داستان مواجه و مجذوبش شدم. چیزهای زیادی توجه من را به خود جلب کرد، از جمله ژانر فانتزی-هیجانی، دیدگاه فلسطینی به شخصیت‌های اسراییلی، این واقعیت که صدای خارج از صفحه، پویایی محرک روایت است، ظرافت کل طرح، و مهمتر از همه، پیام اصلی … حق فلسطینیان برای بازگشت به خانه، به سرزمین خود که به شیوه‌ای جدید و خلاقانه بیان می‌شود. همه این عناصر موجب شدند فوری با انور حامد تماس بگیرم تا امکان اقتباس از متن او را به دست آورم. به نظرم داستانی جسورانه است و من می‌خواستم آن را به یک فیلم کوتاه جسورانه تبدیل کنم.

خشونت در این فیلم کوتاه تلویحی است اما نشان داده نمی شود، حداکثر صدای شلیک گلوله است که شنیده می‌شود. ارجاع زیبایی شناختی شما در ساخت آنچه بوده است؟

در داستان اصلی بود. استفاده از اسلحه در جامعه اسراییل گسترده است، بنابراین عنصر شگفت‌انگیزی نیست. خشونت در داستان و فیلم به تدریج و متناسب با نیاز دراماتیک برای افزایش تنش ایجاد می شود.

با توجه به اینکه «کلید» به زیر ژانر وحشت؛ ژانر تهاجم به خانه تعلق دارد که اغلب با مضامین سیاسی مرتبط است، آیا زیبایی‌شناسی فیلم بر اساس ماهیت پیام آن هدایت می‌شود؟

از نظر من و ۷ میلیون فلسطینی دیگر که در تبعید زندگی می‌کنند، اسراییل به ما اجازه بازگشت به سرزمین خودمان را نمی‌دهد. به نظر می‌رسد ترس عمیقی از بازگشت ما وجود دارد. بنابراین، من آن را تهاجم به خانه نمی‌دانم، بلکه بازگشت ساکنان اصلی می‌نامم. خود ایده گذاشتن کلید در قفل، چرخاندن آن و تلاش برای باز کردن یک گذرگاه، عمل بازگشت است، نه تهاجم. هیچ خشونتی در بازگشت به خانه وجود ندارد. برعکس، این راهی برای تهاجم به آگاهی شهرک نشینان است. فراموش نکنیم که کلید در حال حاضر یک نماد تاریخی فلسطینی است، نماد حقی است که ما از سال ۱۹۴۸ مدعی آن هستیم.

خانواده اسراییلی برای امتحان کردن و خوابیدن و نادیده گرفتن صدای کلید، آرام‌بخش مصرف می کنند. این یک استعاره قدرتمند دیگر است.

یکی از موضوع‌های اصلی فیلم فراموشی است. جامعه اسراییل هیچ خاطره‌ای از رنج و حقوق فلسطینیان ندارد. این فراموشی با آشکار شدن طرح داستان «کلید» درک می‌شود. آرام بخش برای تقویت این ایده اضافه می‌شود، در حالی که صدای شب است که در ضمیر ناخودآگاه پاره می‌شود.

به‌عنوان یک کارگردان فلسطینی، آیا فکر می‌کنید از ۷ اکتبر تاکنون چیزی تغییر کرده است؟ چگونه می‌توانید تجربه خود را بیان کنید؟

اولویت در حال حاضر آتش‌بس است. من و همه فلسطینی‌هایی که می‌شناسم، از ۷ اکتبر آن قدر از نظر عاطفی و ذهنی درگیر اتفاقاتی که رخ داده بودیم که فرصتی برای فکرکردن درباره چیز دیگری نداشته‌ایم. به یقین مدت‌هاست که صدای فلسطین در رسانه‌های اصلی فضایی برای شنیده شدن ندارد و ما می‌ترسیم که حتی در فضاهای مستقل، در تریبون‌های هنری، در جشنواره‌ها، این صدا خاموش شود، سانسور شود یا از حق بیان در ملا عام و در نهادهای تاثیرگذار محروم شود. امیدوارم این اتفاق نیفتد. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد آگاهی بیشتری ایجاد شده و مردم بیشتر به موضوع فلسطین توجه نشان می‌دهند و علاقه دارند از حقوق ما حمایت کنند.

به نظر شما نقش سینما در روایت داستان فلسطین و فلسطینیان امروز چیست؟

سینما قدرتمند است. از بسیاری از هنرها فراتر می‌رود چون یک تجربه سمعی و بصری قوی‌تر و کامل تری با خود می‌آورد. فیلم‌ها ساخته می‌شوند تا بمانند و سینما این توانایی را دارد که حال ما را برای آینده ثبت کند. ما فلسطینی‌ها از این نظر مستثنی نیستیم. فیلم‌های فلسطینی بسیار مهمی هستند که صدای ما را به گوش جهانیان رسانده‌اند، زیرا سینما مثل یک موضوع خبری در تلویزیون نیست؛ بسیار متافیزیکی‌تر است و قطعاً دربرگیری خلاقانه و عاطفی بیشتری دارد.

«مدفیلم» که برای تمرکز بر سینمای مستقل مدیترانه و خاورمیانه در ایتالیا برگزار می‌شود، بیست و نهمین دوره خود را از ۹ تا ۱۹ نوامبر (۱۸ تا ۲۸ آبان) در رم برگزار کرد و این مصاحبه در همان زمان انجام شده است.